Wat weet jij eigenlijk? Je hebt in je leven een hoop geleerd. Of je nu 12 jaar oud bent, of 82, dat je veel geleerd hebt, dat is zeker. Maar wat heb je niet geleerd? En nog belangrijker, wat van het geleerde is eigenlijk echt waar? Elk mens heeft zijn eigen visie, eigen waarheden, perspectieven. Zelfs al heb je je leven lang één specialistisch beroep beoefend, dan zul je nog steeds niet alles weten en dat is alleen in het gebied waarin je gespecialiseerd bent.
Ware kennis bestaat erin te weten dat men niets weet.Socrates
Vroeger dachten we dat de wereld plat was en als je te ver de oceaan op zou gaan, zou je naar beneden vallen. De aarde was het centrale middelpunt van het universum, want wij waren persoonlijk door God geschapen uit klei. We denken nu meer te weten, de wereld is rond, het universum heeft een zwart gat als middelpunt en God is geen oude man die ergens in de wolken woont. Wat we weten is eigenlijk wat we denken te weten.
Wat weten we dan wel? Nou, zoals Socrates al eeuwen geleden beschrijft: niets. En dat is wel erg weinig! Het is zo weinig en zo onwenselijk dat het best lastig is om dit idee echt door te laten dringen. Wetenschap zoekt naar... wetenschap. Dat houdt in dat het zoekt naar een benadering van de waarheid, van weten. De waarheid is de waarheid, totdat er een betere waarheid is gevonden. De absolute waarheid is niet te vangen in woorden, formules en tijd.
Wie openstaat voor grenzeloze mogelijkheden, hoeft niet meer te geloven of te begrijpen.Sietse Visser
Inderdaad, het is een tegenspraak, maar dat illustreert meteen de beperking (en weerstand) van het denken (mede door taal).
Voor mij raakt dit het besef dat we meer zijn dan ons denken (en daardoor ook onbegrijpbaar is). Je kunt het niet begrijpen door te denken, je kunt het alleen accepteren/beseffen.
Net zoals je ogen niet alles zien (beperkt door je eigen zintuigen), kun je ook niet alles denken. Misschien ken je het bekende voorbeeld van "hoe smaakt een sinaasappel?", dat is onbeschrijfbaar. Zelfs al deel je de smaak van de sinaasappel met een tongzoen :), je zult beide een andere ervaring hebben. Je kunt het ongeveer beschrijven, je kunt het ervaren, maar de ervaringen kun je niet delen zonder het weer terug te draaien naar woorden of getallen (een mate van abstractie). Vanuit het menselijke perspectief is alles een abstractie, een vereenvoudiging van de realiteit.
Denken en taal is inderdaad een verrijking, net als zien, maar het zijn allemaal interpretaties en vereenvoudigingen van de realiteit en daardoor dus geen "weten". Dat maakt denken en wetenschap niet minder waardevol, maar het is goed om te beseffen dat weten altijd een vereenvoudiging is.
Je kunt denken te weten wat een appel is, aan de hand van vastgelegde eigenschappen, die de meeste appels zullen bezitten, maar geen enkele appel is gelijk. Ons "weten" is dus een benadering van de waarheid, maar niet de absolute waarheid.
Vandaar kun je je beseffen dat we niets weten (wat voor mij, als denker, best lastig was).
Heeft u een interessante toevoeging, opmerking, grammaticafout (sorry!) of bent u het absoluut niet eens met wat hier staat? Laat een berichtje achter en wellicht verwerk ik het als aanvulling onder het artikel. Ontvangt u graag een reactie, vul dan ook uw e-mailadres in (maar niet noodzakelijk).