Mensen houden van duidelijkheid, eenvoud; een ja of een nee, een goed of een slecht. In werkelijkheid zijn zaken meestal (oneindig) complex en in onze dualistische eenvoud communiceren we maar al te makkelijk langs elkaar heen. Wil je een vluchtig oordeel, of maak je tijd voor een diepere waarheid?
Geen concluderende vastheid, maar met een open onderzoekend, maar kritisch perspectief kijken naar de opties.
De discussie bestaat al lang en kent sterk overtuigde voor- en tegenstanders, maar voordat je een kamp kiest, is het misschien beter om de vraag te verduidelijken, zodat we er zeker van zijn dat we over hetzelfde spreken. Overigens ben ik zelf niet traditioneel gelovig, maar probeer vooral mensen en hun ideeën te begrijpen. Zelf onderzoeken, met een open blik, leren van de natuur, is wat mij betreft beter dan (blind) geloven. Elk verhaal is ergens op gebaseerd en kent een kern van waarheid of een herkomst, het vergt alleen tijd, moeite en een open perspectief om daar achter te komen.
"God" is maar een woord. Als wij mensen communiceren, dan doen wij dat grotendeels in woorden. Sommige talen kennen sommige woorden niet en vele woorden kennen vele interpretaties. Wanneer je oprecht iemand wilt begrijpen, is het dus van belang om helder te krijgen wat iemand bedoelt met de woorden die gebruikt worden. Een vage vraag zorgt voor een vaag of soms onbewust verkeerd antwoord. Hou je van fruit? Vast wel, maar hou je dan van alle fruit? Vast niet. De vraag moet eerst gespecificeerd worden door helder te krijgen wat je precies bedoelt, zeker met een vaag/breed begrip als "God" of "fruit".
"De man in de wolken", "onze (ultieme) vader, vol wijsheid en sturing", "De schepper van hemel, aarde en de mens". Een god als een menselijk wezen, daar geloof ik niet in. Deze God is er één die wij zelf graag willen hebben. We willen graag dat er eerlijk en oprecht iemand is die toezicht houdt en de mensen tegen corruptie en wreedheid beschermt. Iemand die ons de goede richting kan wijzen, het beste met ons voor heeft, maar ons ook terugfluit en attendeert op onze fouten en onwetendheid. In deze betekenis is "God" onze leraar, vader, schepper. Een soort voorbeeld van de ultieme mens, zoals Nietzsche de Übermensch beschreef. Een mens die streeft het beste uit zichzelf te halen, zoekt ook een voorbeeld. (Nietzsche zegt "Volg uzelf!") Is dat voorbeeld er niet? Dan creëren we een fictief model met de meest perfecte eigenschappen zoals wij die als mens kunnen verbeelden. Mede daarom is (vanuit de geschiedenis gezien) God een blanke man, de dominante cultuur creëert het ideaal.
In India worden (meerdere) Goden meestal blauw afgebeeld, ter herinnering aan dat ze fictief zijn. Ze zijn een soort archetype, een extreem stereotype, een sprookjesfiguur, maar dat neemt niet weg dat er wel degelijk leerzame lessen aan verbonden kunnen zitten. Sommige van die lessen waren voor die tijd, anderen zijn net als sommige filosofische ideeën vrijwel tijdloos.
Als je er vanuit gaat dat "God" een soort van fictief ideaal is, dan kun je naar die perfectie streven (je hebt een doel). Zo spreken we een voetbalgod, iemand die zijn leven leidt om de beste voetballer te zijn. In deze wijze kun je ieder mens zien als deel van het geheel, ieder mens is een stukje, een scherf, een deeltje van God.
Je kunt "God" ook zien als een oplossing, een label, een antwoord, voor het ongrijpbare en het onbegrijpbare (onbegrijpbaar is geen correct woord, maar je begrijpt wat ik er mee bedoel, taal mag leven :) ). Toen de mens onweer en bliksem niet begreep, creëerden zij Thor de dondergod. Oftewel ons brein zoekt een antwoord en is dat niet voorhanden, dan creëert ons brein een (tijdelijk) antwoord. Het is namelijk lastig voor ons brein om geen oordeel te vellen. Goed en slecht is meestal afhankelijk vanuit het perspectief dat je kijkt, maar ons eigen perspectief is dominant, dus vanuit daar oordelen we en plakken we labels op alles (mooi, lelijk, goed, slecht, lekker, vies, etc.).
Liefde is een ander aspect dat zich moeilijk laat "vangen". In sprookjes gaat het wel eens over liefdesdrankjes, maar die zijn nog steeds niet op de markt. Een gevoel van verliefdheid kun je misschien tijdelijk opwekken met verdovende/verruimende middelen, maar verliefdheid blijft iets magisch en liefde iets ongrijpbaars en voor velen ook unieks. God is liefde wordt ook vaak gezegd, mede omdat het ongrijpbaar is. Zo kun je ook liefde voelen voor de natuur, of de schoonheid ervaren van een prachtige zonsondergang, iets dat je niet kunt vastleggen op een foto, video of in woorden kunt vangen. Dat alles is een extreme vereenvoudiging van de werkelijkheid. Niets komt in de buurt van de werkelijkheid.
De architect van het universum, de schepper van hemel, aarde en de mens. Dit aspect is volgens mij vergelijkbaar als die hierboven. Ons brein creëert een begin en een einde. Elk verhaal kent een begin en een einde, omdat ons brein het anders niet kan behappen. Elk mens kent een begin en een einde, dus kunnen we niet anders dan dit op alles toepassen. Een God die buiten alle cycli staat, zou niet zo denken. Voor een goddelijk perspectief zou dan alles oneindig zijn, oftewel één samenhangend geheel. Jij kunt niet ontstaan zonder je ouders die je verwekt hebben. En je grootouders konden niet bestaan hebben als er geen water op aarde was. Een mens zou je als het ware kunnen zien als een product van de aarde, als een appel van de boom. Een appel lijkt een los object, maar kan niet los gezien worden van de boom.
Er bestaan ook interessante theorieën over dat "De goden" uit de lucht kwamen en wellicht buitenaardsen zijn geweest die vanuit ons perspectief goddelijk overkomen. Stel je voor dat jij een muis bent en een mens tegenkomt, ondanks dat een muis een behoorlijk complex wezen is, behoort de mens tot een veel hoger niveau van complexiteit, mede door ons behoud van kennis door geschriften en het internet.
Ondanks dat deze optie vaak makkelijk opzij wordt gezet, is dit wat mij betreft een zeer voor de hand liggende optie. Misschien zijn we beïnvloed door buitenaardsen. Misschien zijn wij afstammelingen van bewoners van een andere planeet die hun zaad hebben verspreid, zoals een bloem dat in de weide doet. De theorie dat leven op aarde is begonnen met organismen die hier met een komeet terecht zijn gekomen, klinkt bijna als een bloemzaadje dat de oceaan over waait en aan de overkant "nieuw" begint te groeien. De natuur kent vele universele aspecten.
Wat mij betreft is dit wat spirituele mensen bedoelen als zij "God ervaren". Niet alleen de wetenschap dat alles met elkaar verbonden is, maar dit ook daadwerkelijk zo te voelen en te ervaren. Ieder mens en dier is een kind van de aarde en wij zijn allen met elkaar verbonden, of we dat nu willen of niet, dat is de enige werkelijkheid. Het is alleen het model dat ons brein opbouwt van de wereld waarin dingen als losstaande objecten en wezens bestaan.
"God" is overal en ervaart alles, oftewel het is een overkoepelend alles verwevende abstract energie, dat ons brein niet kan bevatten. Net zoals bewustzijn een soort ontstijging is van een mens, dat je zou kunnen beschouwen als een verzameling organische apparaten. Blijkbaar ontstaat er bij de optelsom van die losse apparaten meer, dan we kunnen begrijpen, zoals bewustzijn. Of beter gezegd, andersom! Ons brein knipt de mens in stukjes, organen, om deze behapbaar te onderzoeken. Een hart pompt bloed rond, het brein verwerkt informatie, de ogen meten licht, de maag transformeert voedsel naar energie. Wij mensen maken via onze breinen modellen van stukjes werkelijkheid, zodat we die stukjes redelijk kunnen begrijpen. Maar uiteindelijk moeten we niet vergeten dat, hoe goed we ook iets denken te begrijpen, hoe handig en bruikbaar het ook is, dit verbleekt bij de werkelijkheid. Net als dat geen foto de werkelijke pracht, diepgang en levendigheid van een zonsondergang kan "vangen".
Als je "god" beschrijft als een universele abstracte energie, dan kun je ook een aantal "vreemde beweringen" begrijpen. Met deze interpretatie kun je vol overtuiging zeggen dat de Bijbel of Koran is geschreven door "God", evenals elk ander boek overigens. Ieder mens is dan een "kind van God" of met meer lading en specifiek beschreven "de zoon (of dochter) van God".
In dat opzicht is evolutie ook een productie van een universele energie, waar wij dat weer een product van zijn, of meer een onderdeel dat steeds van vorm transformeert. Je was ooit een zaadje, stop er wat melk, bananen, koekjes, groente en informatie in en door de tijd heen groei je uit tot een (soort van) volwassen mens. Je lichaam is dus daadwerkelijk wat je eet, gestuurd en gevormd door de informatie die in je DNA zit beschreven. Je bent een recycled stukje aarde, sterrenstof, of een gerecycled stukje "God". Leven en dood is oneindige transformatie waar wij mensen maar een klein stukje van zien.
Heeft u een interessante toevoeging, opmerking, grammaticafout (sorry!) of bent u het absoluut niet eens met wat hier staat? Laat een berichtje achter en wellicht verwerk ik het als aanvulling onder het artikel. Ontvangt u graag een reactie, vul dan ook uw e-mailadres in (maar niet noodzakelijk).