Camera houdt je in de gaten PRIVACY?!


Kairos - Joke J. Hermsen

Kairos - Joke J. Hermsen

Kairos, de "vergeten" God van de tijd

Ik zag Joke Hermsen een keer in een televisieprogramma dat over de tijd ging. Heel interessant. Nu ze in de buurt een lezing kwam geven bij de Vrijzinnigen in Bennekom, wilde ik graag haar lezing horen over Kairos, een "vergeten" God van de tijd. Goden spreken altijd zo heerlijk tot de verbeelding, ver-symboliseerde karakters. We kennen allemaal wel Chronos, al is het maar van chronologische tijd. "Vergeten" zaken, Goden en tijd boeien mij allen, dus tijdens de lezing haar boek Kairos aangeschaft.

[]... de jongste zoon van Zeus: Kairos, ook wel 'de god van het geschikte moment' genoemd. Joke J. Hermsen

De vreemde ervaring van tijd

Als science fiction fan en fantasoof (~fantasierijke denker) is de tijd een heel interessant concept. Oneindigheid, duizenden jaren vooruit en achteruit spoelen, maar in een BBC documentaire kwam ik het idee tegen van vertraagde tijd. Het bleek dat mensen die rampen mee hadden gemaakt (bijv. een vliegtuigcrash), vaak melding maken van een vertraging in de tijd. In een dringende situatie beschrijven ze een ervaring van een soort hyper-alertheid, waardoor ze rustig blijven en zonder te denken de juiste handelingen kunnen doen om te overleven. Zelf ervoer ik een dergelijk moment tijdens het uitglijden in de badkamer, waarbij ik heel bewust mijn val meemaakte, gelukkig met goede afloop. Dit fascineerde mij enorm en wat later kwam ik Eckhart Tolle tegen, met de kracht van het nu. Deze 2 ideeën koppel ik nu graag aan Kairos.

De mens 'als een vanzichzelf vervreemde automaat' is alleen nog in staat om 'op praktische wijze op de prikkels van zijn omgeving te reageren'. Henri Bergson Als je het onverwachte niet verwacht, zul je het ook niet vinden. Heraclitus

De mens, bio-machine, of meer?

Dat is de kernvraag waar we uiteindelijk (in algemene levensbeschouwing) steeds weer bij terugkomen. Als we de mens (onszelf) willen kunnen begrijpen moeten we de boel vereenvoudigen en vergelijken. We komen dan al snel uit bij dieren, machines en computers, allemaal in zekere zin minder complexe varianten van hoe wij ook ongeveer werken. Hermsen beschrijft mooi hoe makkelijk we ons dan weer weten te verliezen in de vereenvoudigde ideeën.

'Wij zoeken enthousiaste én bevlogen medewerkers.' Enthousiasme is echter geen techniek of vaardigheid, die naar believen verkregen of ingeschakeld kan worden. Joke J. Hermsen

Heeft de tijd ons, of nemen we tijd?

Een hardloper moet ook rusten, diezelfde balans vind je terug in alles, zo ook in de tijd. Gehaast rennen, continu doordrammen, zonder momenten van rust en reflectie, dat lijkt onze huidige tijd te zijn. Nietzsche spreekt zich daar ook voor uit en ook in Kairos is dit een belangrijk thema dat Hermsen aanstipt.

Het Griekse schole of scholazein, dat rust of nietsdoen betekent, werd door Plato als een van de belangrijkste aspecten van het denk- en leerproces gezien; reden waarom wij ooit ons woord 'school' daarvan hebben afgeleid. Hoeveel leerlingen en studenten zullen zich hier tegenwoordig nog iets bij kunnen voorstellen? Joke J. Hermsen Een gestreste of overspannen samenleving, waarbinnen de economische druk om te presteren steeds groter wordt, zal de vermoeide bevolking weinig ruimte laten veranderingen te bewerkstelligen. De meeste mensen zullen dan al blij zijn als ze het hoofd boven water kunnen houden. Joke J. Hermsen

Hoe de tijd (door techniek) ons inhaalt.

Het is altijd wat, in het begin hielt de natuur en zijn beestenboel ons onder de duim, toen werd het de clanleider, religie, industrie, economie en nu is het (achter de schermen) de technologie die ons beheerst. Een technologie die steeds verder "groeit" waar wij ons aan aan dienen te passen. Maar ook dat zal op een grotere tijdschaal ook slechts een fase zijn.

De nationalistische en technocratische geest die tegenwoordig alles beheerst heeft de verbindingen tussen de mensen gedoofd. Joke J. Hermsen De politiek lijkt zelf te zijn gereduceerd tot een oikos, oftewel tot een economische aangelegenheid. []... politiek bedrijven komt tegenwoordig zo goed als neer op het beheren van het nationale huishoudboekje. Joke J. Hermsen De recente onthullingen over de schending van de privacy dor de NSA onderstrepen deze noodzaak nog eens. Die affaire zou mijn inziens tot een fundamenteel politiek debat moeten leiden, maar dat gebeurt dus nauwelijks. Joke J. Hermsen ik kan zo goed in kunst snijden, omdat ik er geen verstand van heb Halbe Zijlstra (toenmalig (ongeschikte) staatssecretaris voor cultuur) De mens- en geesteswetenschappen doen namelijk iets wat veel kostbaarder is dan economisch gewin, zo stelt Nussbaum vast: 'Ze maken de wereld tot een plek waar het leven de moeite waard is...[]' Joke J. Hermsen

Het antwoord op een zielenvraag

Hermsen weet hem goed te ontwijken, maar misschien ligt het antwoord ook wel gewoon in het midden.

Ik zou willen voorstellen om de ziel vooral in termen van bezieling en inspiratie te denken, en de vraag of de ziel nu wel of niet bestaat maar even te laten voor wat die is. Joke J. Hermsen De vraag is al lang niet meer of geld gelukkig maakt. De vraag is of te veel geld hun eigenwaarde niet aantast, omdat ze zich louter door de dynamiek van de begeerte en de hebzucht laten leiden. Joke J. Hermsen Het is alleen in dit tussen, in dit 'in between', zoals Hannah Arendt dit noemt, dat het denken niet langer reeds gevestigde meningen reproduceert, maar nieuwe gedachten voort kan brengen. Joke J. Hermsen

Geplaatst: 17-05-2017 - Sietse Visser


Reageren?

Heeft u een interessante toevoeging, opmerking, grammaticafout (sorry!) of bent u het absoluut niet eens met wat hier staat? Laat een berichtje achter en wellicht verwerk ik het als aanvulling onder het artikel. Ontvangt u graag een reactie, vul dan ook uw e-mailadres in (maar niet noodzakelijk).













Ook prikkelend?