Geldboetes: effectief of efficiënt?

Voor ons, volwassen burgers, is de meest gehanteerde straf, een geldboete. Maar waarom?

Waarom krijgen we een boete?

Een brave burger zal denken, een boete is een straf die mij wordt opgelegd als ik iets fout doe, of iemand onrecht aandoe. Dit is ook hoe ik het zelf lange tijd zag. Net als ons als kinderen geleerd werd, wie stout is krijgt straf. Mensen bangmaken en ontmoedigen bepaald gedrag te vertonen, met een financiële boete. Wie hier even logisch over nadenkt zal inzien dat dit een van de meest oneerlijke manieren is om "recht te spreken". Net als bij kinderen, kun je mensen veel beter stimuleren met het belonen van goed gedrag, i.p.v. straffen bij slecht gedrag. Waarom doen we dat dan niet?

Effect op burgers

Efficiënte uitvoer boven effectieve overdracht informatie

Waarom blijven we geldboetes gebruiken, als deze niet het effect hebben die ze zouden moeten hebben? Simpel! Effectieve maatregelen zijn niet efficiënt uit te voeren. Mensen daadwerkelijk leren en adviseren kost veel tijd, moeite en geld. Wat wel efficiënt is uit te voeren, is een rekening sturen, en... het levert ook nog wat op, geld... en meer "werk" in de toekomst.

Fietslichtcontrole

Als praktijkvoorbeeld hierbij noem ik vaak de fietslichtcontrole. Politieagenten (in opdracht van bovenaf) nemen een effectieve positie in, om zo veel mogelijk boetes uit te delen binnen korte tijd. De kinderen zullen niet tegenwerken (want zij betalen het niet), ze leren direct dat ze politie beter kunnen vermijden. De politie maakt zichzelf zo (onbewust) tot vijand van het volk. We ontvangen alleen maar boetes (~straf) en als er iets van ons gestolen wordt, dan hoeven we het alleen nog maar te melden voor de statistieken. Een prachtige grafiek in een mooi opgemaakt politiedocument, die laat zien hoe hard "echte" politie nodig is. Wat ze vergeten, is dat oprechte moraliteit onmogelijk is in een commercieel systeem.

Belastingdienst en de commerciële wereld

En dit geldt natuurlijk niet alleen voor de politie, maar ook voor de Belastingdienst en commerciële boetes, bijv. bij te laat betalen. Want waarom betaald iemand te laat? Wellicht is het je zelf ook wel een keer gebeurd, dat een rekening aan je aandacht voorbij ging en je na een herinnering netjes betaalde (foutje). De andere mogelijkheid is dat het geld er niet is, in dat geval is een geldboete een van de minst behulpzame en motiverende oplossingen. En natuurlijk, de ontvanger wil niet opgezadeld worden met problemen van diegene die moet betalen. Onze motivatie is in dat geval puur financieel, de consument is een statistiek, geen mens. De consument is als een goudmijn, eenmaal leeg gemijnd, wordt deze verlaten. Hierdoor maken wij mensen onszelf niet alleen tot overwerkte arbeiders, maar nog erger, we worden een soort grondstof. Wat we ons kunnen afvragen, is dat de richting die we op willen blijven gaan? Wat mij betreft niet, maar denk er vooral zelf over na.

Conclusie

Vraag jezelf daarom oprecht af: kan ik trots zijn op het werk dat ik doe? Geef ik hetzelfde advies aan mijn broer? Verkoop ik hetzelfde product aan mijn moeder? En behandel ik mijn klant als zijnde mijn eigen kleinkind?

Het komt simpelweg neer op "behandel uw naaste als uzelf", ook wanneer je "baas" of leidinggevende wat anders roept. Alleen honden hebben tenslotte een "baas".

Reageren?

Heeft u een interessante toevoeging, opmerking, grammaticafout (sorry!) of bent u het absoluut niet eens met wat hier staat? Laat een berichtje achter en wellicht verwerk ik het als aanvulling onder het artikel. Ontvangt u graag een reactie, vul dan ook uw e-mailadres in (maar niet noodzakelijk).