PRIVACY?!
Zoveel verandering, hoe zit het precies? We horen de meest wilde verhalen, de extremen schreeuwen het hardst. Van "Het einde van de mensheid! tot "Het is maar een griepje". Deze nieuwe situatie is een soort chaos waar ons brein iets zinnigs van probeert te maken. Geleidelijk komt er meer informatie vrij, maar wat kunnen we vertrouwen? Zijn de cijfers uit China echt? En meestal kunnen we terugvallen op de specialisten of de wetenschappers, maar dit is een nieuw gebied. Een gebied vol chaos waar nog orde in geschept dient te worden. Wetenschappers en specialisten hebben tijd en ervaring nodig om tot goed onderbouwde uitspraken te komen. Maar wij mensen, willen eigenlijk NU een antwoord en zijn niet meer gewend dat we niet snel een antwoord kunnen krijgen.
We zoeken via Google een antwoord, we luisteren via youTube naar een specialist aan het front. Maar na lange tijd in (fictieve/relatieve) zekerheid te hebben geleeft, is er nu niet direct een antwoord. De breinen van vele mensen proberen iets zinnigs te maken van de vele berichten die we vooral via de media binnen krijgen.
Deze onzekerheidsgolf geeft een praktisch inzicht in hoe ons brein (volgens mij) werkt. Zo werkt het ook als je een nieuwe locatie bezoekt, of een nieuw persoon ontmoet, het is wat onwennig. Ons brein probeert tot een model van de wereld te komen. Zo maken we bijv. in ons brein ook een model van andere mensen. "Deze persoon zal wel zo'n type zijn". Je kunt niet ieder mens tot in detail kennen (zelfs jezelf niet), dus je maakt een model. "Dit is een Nederlander". Met het label "Nederlander" plak je een aantal standaard waarden op je model van een persoon, bijv. dat de kans zeer groot is dat een Nederlander Nederlands spreekt. Dat is handig, want dan hoef je niet af te stemmen, of dat ook daadwerkelijk het geval is. Stel je voor dat je ergens willekeurig op aarde met een willekeurig ander mens in een kamer wakker wordt. Je weet niet waar je bent, je kent de ander niet... chaos! Je begint in je eigen taal vragen te stellen, of "hoi" te zeggen (er vanuitgaande dat je geen last hebt van een paniekaanval, naast het besef dat je niet weet waar je bent ;)
Met het label "Nederlander" plak je een aantal standaard waarden op je model van een persoon, bijv. dat de kans zeer groot is dat een Nederlander Nederlands spreekt.
Je probeert met elkaar te communiceren, dreunt de talen op die je spreekt, in de hoop dat er één taal overlapt met de andere persoon. De meeste hoop ligt waarschijnlijk op "Engels". Als dat niet lukt, kun je misschien gebaren maken met elkaar, of tekeningen maken, om elkaar te kunnen begrijpen.
"Waarheid" is een lastig woord, waar al eeuwen over gediscussieerd en gefilosofeerd wordt. In sommige gevallen is "de waarheid" vrij duidelijk, maar zodra er iets als bijv. perspectief bij komt kijken wordt het onmogelijk om tot "de waarheid" te komen. Waarheid heeft bevestiging nodig. "Zie jij wat ik zie?", "Ervaar jij wat ik ervaar?"
Zoals je in het schema van "de onzekerheidsgolf" ziet, ontstaat "kennis" eigenlijk vanuit het verfijnen van extremen. Deze kennis is niet automatisch ook "de waarheid", maar wel een persoonlijke waarheid. Het einde (mocht dat er zijn...) is ook niet perse te vinden in het midden, maar tegelijkertijd zal die waarheid wel steeds genuanceerder worden en dus tussen de 2 extremen eindigen.
Laten we eens kijken naar het voorbeeld, het coronavirus. Je kijkt het journaal, veel doden hier, veel doden daar! Je brein slaat alarm, dit is erg, vreselijk, we gaan er aan! Ons brein maakt een projectie in negatieve zin, hoe erg kan het worden? Massa's aan herinneringen en associaties vliegen voorbij. Plagen uit de geschiedenis, apocalyptische zombiefilms, religies die het einde van de wereld aankondigen. "Oh nee! Zou dit dan het einde van de mensheid (of jouw leven) zijn?
Dan neem je een slokje water, de (veelal onbewuste) lawine of diarree van fantasie en projecties, deels gebaseerd op eerdere ervaringen, kennis en (vaak fictieve) informatie, komt langzaam weer tot rust.
Je leest een artikel van "een expert" die vertelt dat het vergelijkbaar is met een griepje. Het was al lang voorspeld dat dit een keer zou gebeuren, meestal is het ver weg en interesseert het de gemiddelde mens niet zo veel. Het virus is vooral een gevaar voor ouderen die al zwak zijn door andere gezondheidsproblemen. "Gewone mensen" hebben soms het virus al gehad, zonder dat zij het doorhadden. Oftewel, niets aan de hand, het is slechts een griepje, of misschien zelf minder. De media maakt er een gekte van en het is een handige afleiding van de problemen die al lange tijd in "de economie" verwerkt zitten. Het coronavirus is de ideale "schuldige van alle problemen", zodat niemand echt verantwoordelijkheid voor allerlei serieuze problemen hoeft te nemen.
Plots is ons brein van het ene extreem gegaan (we gaan er aan!) naar het andere extreem (Niets aan de hand!). Je kunt zeggen dat er een soort kader is neer gezet door de 2 extremen. Daartussen ligt ergens de genuanceerde waarheid (voor zover die te vinden is). Door aanvullende informatie, zoals interviews van artsen die patiënten met het virus zien, onderzoeken en helpen, krijgen we een genuanceerder beeld. Dan komen er meldingen dat er ook jongere mensen slachtoffer worden van de ziekte. Dan komt het RIVM aan het woord, politici gaan alle kanten op en via internet zien we zieke patienten die vertellen hoe erg het is. Een wetenschappelijk rapport komt met voorlopige conclusies, zus en zo. Oftwel al die puzzelstukjes gebruiken we om voor ons zelf een beeld (model/map) te maken van de situatie.
Heeft u een interessante toevoeging, opmerking, grammaticafout (sorry!) of bent u het absoluut niet eens met wat hier staat? Laat een berichtje achter en wellicht verwerk ik het als aanvulling onder het artikel. Ontvangt u graag een reactie, vul dan ook uw e-mailadres in (maar niet noodzakelijk).
